Wat is stress? En waarom voel je je soms een opgejaagde kip?

Stel je voor: je zit in de auto, haast je naar een belangrijke afspraak en ineens ... file. Je hartslag schiet omhoog, je schouders spannen zich aan, en je brein begint met een paniekerige berekening: "Als ik hier nog 10 minuten sta, ben ik te laat. Dan denkt die klant dat ik onbetrouwbaar ben. Dan verlies ik die opdracht. Dan moet ik mijn huis verkopen en onder een brug slapen!"

Welkom in de wondere wereld van stress.

De wetenschap achter jouw stresskip-momenten

Stress is eigenlijk een oeroud systeem dat je in leven houdt. Toen je voorouders nog op de savanne rondliepen, was het handig om een flinke stoot adrenaline en cortisol te krijgen als er een sabeltandtijger in de bosjes zat. Dat zorgde ervoor dat ze óf keihard weg konden rennen, óf dat ze het beest op z’n kop konden meppen met een knots.

Fast forward naar nu. Je hebt geen sabeltandtijgers meer om voor te vluchten, maar je lichaam reageert nog steeds alsof je elk moment opgegeten kan worden. De boosdoener? Het sympathische zenuwstelsel. Dit is het gaspedaal van je lichaam, en als het wordt ingedrukt, gebeuren er een paar dingen:

- Je hartslag gaat omhoog.
- Je ademhaling versnelt.
- Je spieren spannen zich aan.
- Je spijsvertering stopt even (want een leeuw interesseert het niet dat jij net een broodje gezond op hebt).

Handig bij levensgevaar, minder handig als je alleen maar een deadline moet halen.

Chronische stress: de sluipmoordenaar

Even stress hebben is niet erg. Het wordt pas een probleem als je lichaam nooit meer het rempedaal intrapt. Dan blijf je hangen in een staat van paraatheid, en dat kan leiden tot klachten als:

- Slecht slapen (want je brein blijft ‘s nachts doemscenario’s afspelen).
- Slechte spijsvertering (hallo opgeblazen buik en zuurbranden!).
- Concentratieproblemen (waardoor je vijf keer moet lezen wat er in die e-mail staat).
- Hoger risico op hart- en vaatziekten.

Volgens onderzoek van Harvard Medical School** (2018) kan langdurige stress zelfs je immuunsysteem verzwakken en leiden tot ontstekingen in je lichaam. Je wordt dus sneller ziek en herstelt trager. Niet echt een topdeal.

Wat kun je doen tegen stress?

Gelukkig is er een oplossing: leer je lichaam hoe je de stresskraan dichtdraait. Hier zijn een paar wetenschappelijk onderbouwde trucs:

Ademhalingsoefeningen: een langzame uitademing activeert je parasympathische zenuwstelsel (het rempedaal) en zorgt ervoor dat je lichaam ontspant. Probeer eens de 4-6 ademhaling: 4 seconden in, 6 seconden uit. Wetenschappelijk bewezen door Dr. Stephen Porges en zijn Polyvagaaltheorie.

Bewegen: een stevige wandeling of krachttraining helpt om overtollige stresshormonen af te breken. Volgens een studie van de Universiteit van Princeton** (2019) verlaagt lichaamsbeweging je cortisolspiegel.

Koudetraining: ja, een ijsbad klinkt als marteling, maar het kan je stressbestendigheid juist verhogen. Onderzoek van Radboud Universiteit** (2014) toonde aan dat koud water de productie van noradrenaline stimuleert, wat helpt bij stressregulatie.

Dus stress is niet slecht, maar als je lichaam nooit meer ontspant, kom je in de problemen. Gelukkig kun je je stresssysteem trainen, net zoals je een spier traint.