De Nijmeegse Vragenlijst: waarom deze test zo goed werkt bij chronische hyperventilatie
Veel mensen lopen al jaren rond met klachten zoals benauwdheid, duizeligheid, tintelingen, druk op de borst of snelle vermoeidheid. Vaak krijgen ze te horen dat er “niks te vinden is”. COPD of astma zijn niet altijd te zien bij de standaardtesten. De huisarts ziet bijvoorbeeld geen probleem met het hart. En toch blijven de klachten bestaan.
Daarom is de Nijmeegse Vragenlijst (NVL) ontwikkeld. Deze lijst helpt om te bepalen of iemand misschien chronische hyperventilatie heeft. Dat betekent niet dat iemand voortdurend snel ademt. Het betekent dat iemand vaak te hoog en te veel ademt voor wat het lichaam nodig heeft. Hierdoor daalt het CO₂-gehalte in het bloed, en juist dat veroorzaakt veel verschillende klachten.
Download de Nijmeegse Vragenlijst hier en houd 'm erbij als je verder leest.
De NVL werd ontwikkeld door onderzoekers van het Radboudumc, met name Van Dixhoorn & Duivenvoorden (1985). Uit onderzoek blijkt dat een score boven 23 punten met ongeveer 80% zekerheid wijst op chronische hyperventilatie.
In dit blog leg ik niet alleen uit wat er gemeten wordt, maar vooral waarom.
Waarom deze klachten? Waarom deze vragen? En waarom is deze lijst zo betrouwbaar?
Wat is chronische hyperventilatie precies?
Te veel adem voor te weinig activiteit
Veel mensen denken dat hyperventilatie betekent dat je snel en paniekerig ademt.
Maar chronische hyperventilatie is subtieler. Je ademt vaak:
- te snel
- te veel
- te hoog in de borst
- of door de mond
Zelfs als je rustig op de bank zit.
De rol van CO₂
Bij te veel ademen adem je te veel CO₂ uit. CO₂ is geen “afvalgas”, maar een belangrijk regulatiegas.
CO₂ regelt onder andere:
- de spanning van je bloedvaten
- de pH van het bloed
- de manier waarop zuurstof vrijkomt in spieren
- hoe je zenuwstelsel reageert
- hoe spieren zich aanspannen
Wanneer CO₂ te laag wordt, ontstaat een lange lijst aan klachten. Daarom richt de NVL zich precies op deze klachten.
Structuur van de Nijmeegse Vragenlijst
Onderzoekers hebben de 16 vragen van de NVL geanalyseerd en vier duidelijke factoren gevonden. Dit helpt te begrijpen welke klachten vaak samen voorkomen en waarom de lijst zo betrouwbaar is.
1. Dyspneu of subjectieve adembelemmering
Getallen: 6, 7, 8, 11
Dit gaat over het gevoel dat ademen niet goed lukt, zoals kortademigheid, benauwdheid of druk op de borst.
Waarom: Dit ontstaat door te hoog en te diep ademen, lage CO₂ en gespannen ademspieren.
2. Perifere klachten
Getallen: 10, 12, 13, 14
Dit zijn klachten in de handen, voeten of spieren, zoals tintelingen en koude ledematen.
Waarom: Lage CO₂ verandert de pH van het bloed en vernauwt bloedvaten in de ledematen. Ook worden zenuwen gevoeliger, waardoor tintelingen ontstaan.
3. Centrale klachten
Getallen: 3, 4, 5
Dit zijn klachten in hoofd en romp, zoals duizeligheid, licht gevoel in het hoofd of wazig zien.
Waarom: Door lage CO₂ vernauwen de bloedvaten in de hersenen, waardoor minder bloed en zuurstof de hersenen bereiken.
4. Angst- en spanningsklachten
Getallen: 1, 2, 15, 16
Deze vragen gaan over nervositeit, spanning en angstgevoelens.
Waarom: Lage CO₂ activeert het sympathische zenuwstelsel, het stress-systeem van het lichaam. Dit veroorzaakt een opgejaagd gevoel en kan paniek- of angstklachten versterken.
Tip uit onderzoek: scoort iemand alleen of vooral op deze factor, dan is het verstandig een huisarts of psycholoog te raadplegen, want de oorzaak kan psychisch zijn in plaats van hyperventilatie.
Analyse van de klachten
Benauwdheid en ademnood
Lage CO₂ en gespannen ademspieren veroorzaken het gevoel niet genoeg lucht te hebben.
Duizeligheid en licht in het hoofd
Vernauwde bloedvaten in de hersenen door lage CO₂ geven duizeligheid en licht gevoel in het hoofd.
Tintelingen en koude handen/voeten
Veranderingen in pH en bloedvaten veroorzaken tintelingen en kou.
Druk op de borst
Overactieve ademhalingsspieren en gespannen borstspieren geven druk of beklemming.
Hartkloppingen en opgejaagd gevoel
Sympathische activatie door lage CO₂ verhoogt de hartslag en veroorzaakt een gevoel van angst of stress.
Vermoeidheid en concentratieproblemen
Verminderde zuurstofafgifte en verminderde hersendoorbloeding door lage CO₂ veroorzaken vermoeidheid en cognitieve mist.
Spanning in nek, schouders en kaak
Hulpademhalingsspieren spannen continu aan bij hoog ademen, waardoor pijn en spanning ontstaat.
Angst en onrust
Lage CO₂ activeert stressreacties. Chronische spanning kan angst en paniekklachten versterken.
Waarom de grens van 23 punten betrouwbaar is
Uit onderzoek blijkt dat een score boven 23 punten ongeveer 80% zekerheid geeft dat iemand chronische hyperventilatie heeft.
De test meet klachten in alle vier factoren, waardoor het patroon betrouwbaar zichtbaar wordt. Hierdoor kan een therapeut of arts onderscheid maken tussen hyperventilatie en andere aandoeningen.
Hoe ademwerk kan helpen bij herstel
Ademhalingsoefeningen helpen het lichaam rustiger en efficiënter te ademen. Ze verhogen de CO₂-tolerantie, verminderen spanning en normaliseren het adempatroon. Zo nemen klachten zoals benauwdheid, duizeligheid, tintelingen en angst af.
De Nijmeegse Vragenlijst is een betrouwbaar en wetenschappelijk onderbouwd hulpmiddel. Door de factorstructuur te begrijpen, kunnen therapeuten en cliënten gerichter werken aan ademregulatie en herstel.
Het helpt mensen hun klachten te begrijpen, en het is een basis voor ademwerk en begeleiding richting een gezonder adempatroon.
Wil jij je CO₂-tollerantie vergroten? Neem contact met mij op.
